نخستین جایزه ادبی چهل توسط موسسه مکتب معاصر تهران و با هدف معرفی امیدهای ادبیات داستانی ایران برگزار می‌شود.
نخستین جایزه ادبی چهل، با هدف ایجاد شور و شوق و تعامل مثبت میان نویسندگان و صاحب‌نظران نسل‌های مختلف ادبیات داستانی ایران، فارغ از ارزشگذاری‌های صنفی به صورت سالانه برگزار می‌شود و قرار است به معرفی امیدهای قصه‌نویسی ایران با بهره‌مندی از تجربه و دانش نسل‌های پیشین ادبیات داستانی بپردازد.
در این مسابقه در هر دوره، از میان نویسندگان جوان؛ پنج نفر از امیدهای آینده ادبیات داستانی ایران؛ توسط نسل‌های باتجربه‌تر؛ شناسایی و بدون اولویت معرفی می‌شوند و در پایان هر دوره؛ مکتب تهران طی مراسمی از برگزیدگان تقدیر می‌کند.
بر اساس اساسنامه این جایزه نویسندگان سی‌وپنج تا چهل ساله ایران؛ که حداقل سه کتاب چاپ‌شده داشته باشند، به واسطه‌ی کارنامه رسمی و قانونی خود در این رقابت شرکت داده می‌شوند.
هیئت اجرایی جایزه؛ طی بررسی همه آثار موجود، فهرست تمام حائزین شرایط را حداکثر یک ماه پیش از اعلام رأی داوران منتشر می‌کند. در صورتی که نویسنده‌ای از قلم افتاده باشد، حداکثر یک هفته بعد از انتشار این فهرست، خود یا ناشرش می‌توانند نام ایشان را به این فهرست بیفزایند تا در معرض توجه داوران قرار گیرد.
همه نویسندگان صاحب‌نام بالای چهل سال می‌توانند در هیئت داوری این جایزه قرار بگیرند. این افراد توسط هیئت امنای داوری، که اسامی‌شان در زمستان هر سال اعلام می‌شود، به حضور در فهرست داوران این مسابقه دعوت می‌شوند. در پایان هر دوره ضمن اعلام فهرست برگزیدگان توسط هیئت امنای داوری؛ پنج نفر برگزیده‌ی هر دوره طی مراسمی مورد تقدیر قرار می‌گیرند.
سمیرا سپهرنیا دبیر اجرایی این دوره را بر عهده دارد و علی خدایی مشاور معتمد نخستین دوره جایزه ادبی چهل است. در این دوره خانم‌ها بلقیس سلیمانی، ناهید طباطبایی، فرشته احمدی و آقایان محمدحسن شهسواری و محمد حسینی؛ توسط جناب علی خدایی به عنوان هیئت امنای داوری دعوت به همکاری شده‌اند.
این هیئت مسئولیت دعوت از سایر داوران حائز شرایط را جهت حضور در فهرست داوران به عهده دارد.
دبیرخانه این جایزه، مستقر در محل موسسه مکتب تهران واقع شده است.